Όλα ξεκίνησαν μετά από την πραγμάτωση της θεϊκής εντολής, στην οποία υπάκουσε ο Όσιος Ευθύμιος. Έτσι σήμερα, ανατολικά του Χορτιάτη υπάρχει το κοινοτικό διαμέρισμα της Περιστεράς, ένα από τα αρχαιότερα της πατρίδας μας, στην περιοχή στην οποία προϋπήρχε ο οικισμός των Δραγουσητών, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε αρχαία κείμενα της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας στο Άγιο Όρος.
Ο χριστιανικός ναός του Αγίου Ανδρέα χτίστηκε το 870 από τον Όσιο Ευθύμιο. Μάλιστα οι τέσσερις αρχικές κολόνες, στηρίζουν ακόμη τον τρούλο του σημερινού ναού. Η εκκλησία του Αγίου Ανδρέα χτίστηκε από διωγμένους χριστιανούς, οι οποίοι ανέβαιναν τα χαμηλότερα μέρη της Θεσσαλονίκης προς αναζήτηση προστασίας από τους Ρωμαίους διώκτες τους.
Το νερό που πηγάζει λίγα μέτρα από τα ανατολικά και χαμηλότερα από το ιερό του ναού, διοχετεύει νερό σε ολόκληρο το χωριό. Ο ναός είχε καταστραφεί από καιρό και οι νέοι κάτοικοι μη γνωρίζοντας τη σημασία του, τον είχαν μετατρέψει σε μαντρί. Στο βίο του Αγίου Ευθυμίου αναφέρονται οι δυσκολίες ανέγερσης του ναού. Επιπλέον, το 884, ο Όσιος Ευθύμιος ίδρυσε και γυναικείο μοναστήρι, κοντά στη μονή του Αγίου Ανδρέα στην Περιστερά. Σε ορισμένα βυζαντινά έγγραφα αποκαλείται «Περιστεραί» ή «Μονή των Περιστερών».
Τα ξωκλήσια της περιοχής
Σ’ αυτήν την ευλογημένη περιοχή της Ελλάδας, υπάρχει πλήθος μικρών και φτωχικών εκκλησιών, από τις οποίες περνώντας το βλέμμα πάντα πέφτει πάνω σε ένα αναμμένο κεράκι… Οι εκκλησίες αυτές, αποτελούνται από το ναό της Αγίας Τριάδας, μισή ώρα από την Περιστερά, ο οποίος χτίστηκε το 1845. Το ξωκλήσι της Παναγίας, το οποίο βρίσκεται ψηλότερα στο Χορτιάτη, χτισμένο το 1867. Το ναό του Προφήτη Ηλία, έξω από την Περιστερά, στο δημόσιο δρόμο, χτισμένος το 1886. Την Αγία Παρασκευή, τρία τέταρτα από την Περιστερά, χτισμένη το 1888. Και τέλος, το ναό της Μεταμόρφωσης ή του Αγίου Χριστόφορου, έξω από την Περιστερά, χτισμένο το 1890. Όλα τα εκκλησάκια χτίστηκαν τον 19ο αιώνα, προφυλαγμένα, φτωχικά, έχοντας μόνο ένα εικονοστάσιο, με σκοπό να μην προκαλούν την οργή των Τούρκων.
Η όμορφη Περιστερά
Το χωριό Περιστερά, 32 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη, ως κοινοτικό διαμέρισμα ανήκει στο Δήμο Θέρμης και είναι ένας από τους παλαιότερους οικισμούς της χώρας. Σε ένα έγγραφο της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, μνημονεύονταν ο οικισμός των Δραγουβητών από τα χρόνια των βαρβαρικών επιδρομών, μέρος που σήμερα αποτελεί τη θέση της Περιστεράς. Ολόκληρη η περιοχή της Περιστεράς, σύμφωνα με μαρτυρίες, υπήρξε ο «Προάθως», όπου εκεί μόνασαν και γυναίκες και άντρες, ενώ υπήρχαν και γυναικεία μοναστήρια. Η ομορφιά και η γαλήνη του τόπου αυτού είναι μοναδική. Η Περιστερά συνδέθηκε όπως και άλλες περιοχές της Βορείου Ελλάδος, με πρόσωπα που συμμετείχαν στον αγώνα για την Ορθοδοξία.
Από την εκτεταμένη έρευνα του συγγραφέα κ. Φαίδωνα Γ. Γιαγκιόζη, αποκαλύπτεται ότι η Περιστερά δεν αποτελεί μόνο ένα τόπο που διακρίνεται για το φυσικό της κάλλος, αλλά και έναν τόπο όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί σε ένα παρελθόν, γεμάτο από βυζαντινές και χριστιανικές εικόνες και μνήμες. Ενδεικτικό της σπουδαιότητας της εκκλησίας είναι το γεγονός ότι καθημερινά έρχονται να επισκεφθούν τον Άγιο Ανδρέα ευλαβείς προσκυνητές.